Verjaring van een schuld en de tactiek van de schuldeiser

Het is algemeen bekend dat ook geldvorderingen kunnen verjaren. Maar wat houdt dat precies in? Ben je in geval van verjaring je geld kwijt? Niet persé. Mr. Annemarie Govers over verjaring van een schuld.

Onderscheid schuld en vordering 

Meestal bepaalt een schriftelijke overeenkomst dat de ene partij een verbintenis heeft jegens een andere partij, welke vordering op enig moment kan worden opgeëist. Deze andere partij heeft dus een schuld welke schuld op enig moment moet worden betaald. Als er een betalingstermijn is overeengekomen en deze termijn nog niet is verlopen dan is de schuld nog niet opeisbaar. Dit is pas het geval ná het verstrijken van de betalingstermijn. Dan kan men spreken van een vordering.

Wanneer gaat een verjaringstermijn lopen?

Een verjaringstermijn gaat lopen vanaf het tijdstip waarop een schuld daadwerkelijk opeisbaar wordt.

Een eenvoudig voorbeeld is het verstrijken van een betaaltermijn. Vanaf de dag dat die termijn is verstreken, is de schuld opeisbaar en start de verjaringstermijn om te vorderen.

Of als men afspreekt dat een lening van € 10.000,- in maandelijkse termijnen van € 1.000,- dient te worden afgelost. In dat geval is € 1.000,- na één maand opeisbaar. Zolang de maandelijkse termijnen worden betaald, is de totale lening niet opeisbaar.  Zodra een termijndatum echter is verstreken, wordt de termijn opeisbaar en gaat de verjaringstermijn voor de betreffende termijn lopen.

Stuur dus tijdig een sommatiebrief. Hier in staat bijvoorbeeld (nogmaals) dat  de schuld binnen een bepaalde termijn moet worden voldaan of dat een stuk grond moet worden teruggegeven.

Verjaring en het gevolg 

Verjaring betekent dat als een schuldeiser een te lange periode geen actie onderneemt om de vordering daadwerkelijk te innen. Daardoor verjaart zijn vorderingsrecht. Hij kan na die verjaring de schuld niet meer afdwingen (via een rechter).

Nadat zijn vorderingsrecht verjaart, resteert uiteraard nog wel de onderliggende schuld. Deze verbintenis wordt dan een “natuurlijke verbintenis” genoemd (artikel 6:3 BW).

Wat als een schuldenaar toch deze natuurlijke verbintenis voldoet? Kan hij deze dan terugvorderen? Nee dat kan niet. Die schuld was dan wel niet meer afdwingbaar, máár nog wel steeds verschuldigd. De schuldeiser heeft dus geluk met deze voldoening, aangezien hij deze zelf niet meer kon afdwingen bij een rechtbank.

Stuiting

Een lopende verjaring kan worden “gepauzeerd”. Dit door een schriftelijke aanmaning of bericht waarin het recht tot nakoming ondubbelzinnig wordt voorbehouden. Dit heet stuiting. Lees hiervoor uitgebreider onze blog over het stuiten van de verjaringstermijn.

Verjaring en de verschillende termijnen

In het algemeen kan men uitgaan van een verjaringstermijn van 20 jaar, tenzij de wet hiervan afwijkt. Hieronder een (niet limitatieve) opsomming:

• Een rechtsvordering tot nakoming van een verbintenis uit overeenkomst tot een geven (bijvoorbeeld een leenovereenkomst) of een doen (bijvoorbeeld een product leveren) verjaart na 5 jaar (artikel 3:307 BW).

• Rechtsvorderingen tot betaling van renten van geldsommen, lijfrenten, dividenden, huren en pachten verjaren na 5 jaar.  En voorts alles wat binnen het jaar of een kortere termijn moet worden betaald (artikel 3:308 BW).

• Een rechtsvordering tot vergoeding van schade of tot betaling van een bedongen boete verjaren na 5 jaar en in ieder geval door verloop van twintig jaren na de gebeurtenis waardoor de schade is veroorzaakt of de boete opeisbaar is geworden (artikel 3:310 BW).

• Bij consumentenkoop geldt een verjaringstermijn van 2 jaar. Dit betekent dat de verkoper na 2 jaar geen betaling meer kan afdwingen. Van consumentenkoop is sprake wanneer een particulier een product (roerende zaak) koopt van een professionele verkoper. Deze kortere verjaringstermijn geldt ook voor energieschulden.

LET OP! Contractueel kan een verjaringstermijn worden verkort. Verlenging van een verjaringstermijn is niet mogelijk.

Voor vragen omtrent de termijnen voor eigendomsverkrijging van grond en verjaring, lees onze blog: Grondeigenaar worden door verjaring na 10 of na 20 jaar?

Strategie voor de schuldeiser

Op het eerste oog komt verjaring over als het definitief verliezen van de vordering. Maar dat hoeft niet altijd zo te zijn:

Ten eerste heeft een natuurlijke verbintenis  wel waarde. Deze kan door de schuldeiser worden verrekend met een schuld die hij aan die schuldenaar heeft.

Ten tweede is verjaring in een procedure een verweermiddel van de partij die moet betalen. Een rechter kan dit niet zelfstandig (ambtshalve) aanvoeren in bijvoorbeeld een incassoprocedure. Kortom, als een schuldenaar nalaat dit punt te maken, breng hem dan ook niet op het idee.

Het is dan ook als schuldeiser altijd aan te bevelen om de volledige schuld te vorderen, ook al is mogelijk een gedeelte van je vordering verjaard. Wellicht beroept de schuldenaar zich niet op verjaring. Het kan een mooie “bijvangst” zijn.