Wat te doen als een partij een  overeenkomst niet na komt? Bijvoorbeeld een schuldenaar die niet betaalt? Incasso! Maar om succesvol te incasseren moet een schuldenaar in verzuim zijn. Wanneer is daarvan sprake? Waaraan moet een sommatiebrief voldoen? Mr. Annemarie Govers legt uit.

Wat is verzuim?

Een schuldenaar is in verzuim zolang de verschuldigde prestatie uitblijft nadat die prestatie opeisbaar is geworden. Dit tenzij vertraging niet aan die schuldenaar kan worden toegerekend.

Er zijn verschillende tijdstippen waarop verzuim kan intreden. Vanaf dat tijdstip komt de schuldeiser specifieke rechten toe. Zoals een recht van parate executie bij een recht van hypotheek of pandrecht. Ook is de wettelijke rente dan gaan lopen. Een verhuurder kan zelfs besluiten tot opzegging van de huurovereenkomst (voor bepaalde of onbepaalde tijd). Hieronder volgt een uitleg van de verschillende tijdstippen.

Verzuim na deadline

Het meest eenvoudige tijdstip om verzuim vast te stellen is als een overeengekomen deadline verstrijkt. Verzuim treedt dan in op het moment van verstrijken, zónder een verplichte voorafgaande ingebrekestelling. Dit moet tussen partijen wel zijn overeengekomen. Dit kan op allerlei manieren. Zoals in een huurovereenkomst. Daarin staat vaak een vaste dag waarvoor de huur moet zijn betaald. Ook kan uit een splitsingsakte volgen voor welke datum de VvE-bijdrage door een appartementseigenaar telkens moet zijn voldaan.

Tip bij het opnemen van contractuele termijnen: voeg aan die bepaling de omschrijving toe dat bij verstrijken van die termijn “verzuim zal intreden zonder dat een voorafgaande ingebrekestelling is vereist“. Dit voorkomt misverstanden en discussie, en vereenvoudigt dus het vaststellen van verzuim.

Verzuim door mededeling (of zwijgen)

Er kan ook sprake zijn van verzuim als de schuldenaar een mededeling doet waaruit de schuldeiser kan concluderen dat de schuldenaar niet zal nakomen. Dit volgt uit  artikel 6:83 BW. Het is sterk aan te bevelen om deze mededeling, indien mondeling gedaan, schriftelijk vast te leggen.

Het kan zijn dat de schuldenaar niet uit een mededeling concludeert dat de schuldenaar niet zal nakomen, maar uit het feit dat er helemaal niet wordt gereageerd. Telt dat ook? De Hoge Raad overwoog hierover dat verzuim ook kan intreden indien men niet of niet toereikend reageert op een eenvoudige sommatie om:

• binnen een bepaalde termijn toe te zeggen dat de schuldenaar binnen een redelijke termijn zal nakomen; of
• zich binnen een bepaalde termijn uit te laten over de wijze waarop en binnen welke termijn, de schuldenaar de door de schuldeiser omschreven gebreken in de uitvoering van de overeenkomst, zal herstellen.

Kortom, verzuim kan intreden door een mededeling van of zwijgen door de debiteur.

Verzuim na ingebrekestelling (sommatiebrief)

Mochten de bovenstaande wijzen niet aan de orde zijn, dan moet de schuldeiser naar het verzuim “toewerken” door aan te manen. Hiervoor is een ingebrekestelling (in de vorm van een sommatiebrief) vereist.

In de sommatiebrief dient een redelijke termijn te staan waarbinnen de schuldenaar de mogelijkheid krijgt om alsnog zijn prestatie na te komen. Als die termijn is verstreken, dan treedt op die datum het verzuim in. Het is voor deze brief aan te bevelen om de titel ervan letterlijk ‘ingebrekestelling’ te geven en erin te benoemen dat bij verstrijken van de termijn het verzuim intreedt. Ook kunnen hierin de gevolgen van verzuim worden aangekondigd.

Termijn niet redelijk en dan geen verzuim? Let op voorgeschiedenis.

De termijn voor nakoming in de sommatiebrief dient volgens de wet “redelijk” te zijn. Wanneer is een termijn voor nakoming “redelijk”? Dat ligt bijvoorbeeld aan de aard van de prestatie. Hierbij heeft de Hoge Raad verder overwogen dat men bij deze vraag  niet alleen kijkt naar de betreffende hersteltermijn in de sommatiebrief. Er wordt ook gelet op wat aan die sommatiebrief vooraf is gegaan. Als de schuldenaar al vaker is gesommeerd, maar blijft weigeren na te komen, dan kan hij zich niet meer verschuilen achter een te kort gegeven hersteltermijn.

Verzuim zuiveren = nakomen & schade vergoeden

De schuldenaar kan zijn verzuim zuiveren. Op grond van art. 6:86 BW moet hij de schuldeiser dan alsnog behoorlijke nakoming én een schadevergoeding aanbieden (en voldoen). De Hoge Raad overwoog  in dit kader dat voor zuivering álle geleden schade door de schuldenaar vergoed dient te worden (naast betaling van de hoofdsom). De schuldenaar kan dus niet volstaan met een door hemzelf redelijk geacht bedrag, of verzonnen kortingspercentage.

Schuldeisersverzuim

Het kan voorkomen dat de schuldenaar bij de nakoming van de overeenkomst afhankelijk is van de medewerking van de schuldeiser. Verleent de schuldeiser geen medewerking, dan raakt hij zelf in schuldeisersverzuim. Het verzuim van de schuldenaar komt dan te vervallen. Immers, die is afhankelijk van de medewerking van de schuldeiser. De schuldeiser is dan ook niet meer bevoegd de overeenkomst te ontbinden en/of schadevergoeding te vorderen. Ook kan hij geen beslag leggen onder de schuldenaar om verhaal veilig te stellen.

Betaalt uw debiteur niet of komt uw aannemer niet na?  

U kunt altijd vrijblijvend contact opnemen en gebruikmaken van het gratis spreekuur.

Rechtsbijstandverzekering? 

Neem contact op met onze specialist  Annemarie Govers-Schotten